Formy i zasady udzielania pomocy

Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.

Zadania w zakresie pomocy społecznej, rodzaje świadczeń z pomocy społecznej oraz zasady i tryb postępowania kontrolnego w zakresie pomocy społecznej reguluje ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004r. (Dz. U. z 2015r. poz. 163 z późn. zm.)

Prawo do świadczeń z pomocy społecznej przysługuje:

• osobom posiadającym obywatelstwo polskie mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

• cudzoziemcom, mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, na podstawie:

- zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony lub w związku z uzyskaniem w Rzeczypospolitej Polskiej statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej,

- zgody na pobyt tolerowany- w formie schronienia, posiłku, niezbędnego ubrania oraz zasiłku celowego,

• mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej oraz członkom ich rodzin w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 14 lipca 2006r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 144, poz. 1043 z późn. zm.) , posiadającym prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Prawo do świadczeń z pomocy społecznej nie przysługuje osobie odbywającej karę pozbawienia wolności. Przepisu nie stosuje się w stosunku do osób odbywających karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektornicznego. Natomiast osobie tymczasowo aresztowanej zawiesza się prawo do świadczeń z pomocy społecznej. Za okres tymczasowego aresztowania nie udziela się świadczeń.

Pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom w szczególności z powodu:

• ubóstwa, 

• sieroctwa, 

• bezdomności,

• bezrobocia, 

• niepełnosprawności, 

• długotrwałej lub ciężkiej choroby,

• przemocy w rodzinie,

• potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi,

• potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności,

• bezradności w sprawach opiekuńczo - wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych,

• trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą,

• trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego,

• alkoholizmu lub narkomanii,

• zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej,

• klęski żywiołowej lub ekologicznej. 

Świadczeniami z pomocy społecznej realizowanymi przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej są:

• świadczenia pieniężne: zasiłek stały, zasiłek okresowy, zasiłek celowy, specjalny  zasiłek celowy, 

• świadczenia niepieniężne: praca socjalna, składki na ubezpieczenie zdrowotne, składki na ubezpieczenie społeczne, pomoc rzeczowa, sprawienie pogrzebu, poradnictwo specjalistyczne, interwencja kryzysowa, schronienie, posiłek, niezbędne ubranie, usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania i w ośrodkach wsparcia, specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania oraz w ośrodkach wsparcia, pobyt i usługi w domu pomocy społecznej.

Świadczenia z pomocy społecznej są udzielane na wniosek osoby zainteresowanej, jej przedstawiciela ustawowego albo innej osoby, za zgodą osoby zainteresowanej lub jej przedstawiciela ustawowego. Pomoc społeczna może być udzielana z urzędu.

Ośrodki pomocy społecznej to jednostki organizacyjne wykonujące zadania pomocy społecznej w gminach. Gmina, realizując zadania zlecone z zakresu administracji rządowej, kieruje się ustaleniami wojewody. Realizując zadania własne gminy w zakresie pomocy społecznej, kieruje się ustaleniami wójta.
Decyzję o przyznaniu lub odmowie przyznania świadczenia, wydaje się po przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego, co jest uregulowane w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 czerwca 2012r. w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego (Dz. U. z 2012r. poz. 712)

 Wywiad ten ma na celu ustalenie sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej osób lubi rodzin. Przeprowadza się go w miejscu zamieszkania lub pobytu osoby czy rodziny oczekującej wsparcia. Osobą uprawnioną do przeprowadzania rodzinnego wywiadu środowiskowego jest pracownik socjalny. Do wywiadu niezbędne są dokumenty potwierdzające tożsamość osoby ubiegającej się o pomoc oraz obrazujące sytuację materialną, zawodową, zdrowotną, m.in. zaświadczenie o dochodach, decyzja organu emerytalno – rentowego, orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, karta wizyt w Powiatowym Urzędzie Pracy, rachunki określające koszty leczenia, koszty eksploatacji mieszkania itp. Pracownik socjalny przeprowadzający wywiad środowiskowy ma prawo domagać się od osoby ubiegającej się o pomoc złożenia oświadczenia o dochodach i stanie majątkowym. Odmowa złożenia oświadczenia jest podstawą wydania decyzji o odmowie przyznania świadczenia.

Prawo do świadczeń pieniężnych przysługuje:

• osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 634 zł, 

• osobie w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 514 zł,  

• rodzinie, której dochód nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.

Za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony,   bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, pomniejszonych o:

• miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych,

• składki na ubezpieczenie zdrowotne określone w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia oraz ubezpieczenia społeczne określone w odrębnych przepisach, 

• kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób.

Ustawa o pomocy społecznej określa także tryb postępowania w przypadku uzyskania dochodu jednorazowego oraz w walucie obcej.

Świadczenia pieniężne udzielane osobom/rodzinom, których dochód nie przekracza kryterium dochodowego:

• zasiłek stały, o który może ubiegać się osoba niezdolna do pracy z powodu niepełnosprawności lub wieku, samotnie gospodarująca jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub pozostająca w rodzinie, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, 

• zasiłek okresowy, przyznawany w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego, 

• zasiłek celowy - może być przyznany w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej (np. na zakup żywności. leków, odzieży, pokrycie kosztów pogrzebu).

W szczególnie uzasadnionych przypadkach osobom/rodzinom, których dochód przekracza kryterium dochodowe może być przyznany specjalny zasiłek celowy. Ponadto osoby, które poniosły straty w wyniku zdarzenia losowego, klęski żywiołowej lub ekologicznej mogą ubierać się o zasiłek celowy niezależnie od dochodu.

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Radoszycach realizuje także zadania wynikające z uchwały nr 221 Rady Ministrów z dnia 10 grudnia 2013 roku, w sprawie ustanowienia programu wieloletniego "Pomoc państwa w zakresie dożywiania" na lata 2014 -2020 (M.p. z 2013 roku, poz. 1024) poprzez udzielanie świadczeń w formie:

• pokrycia kosztów:
  - wyżywienia w przedszkolach,
  - obiadów w szkołach: podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych w wyjątkowo trudnych sytuacjach rodziny

• świadczenia pieniężnego na zakup posiłku lub żywności.

• Powyższa pomoc przyznawana jest nieodpłatnie osobom i rodzinom, jeżeli dochód osoby samotnie gospodarującej lub dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 150% kryterium dochodowego - na podstawie Uchwały Rady Gminy w Radoszycach Nr XL/323/2014 z dnia 30 stycznia 2014r. w sprawie podwyższenia kryterium dochodowego uprawnionego do przyznania nieodpłatnie pomocy w zakresie dożywiania w formie świadczenia pieniężnego na zakup posiłku lub żywności dla osób objętych wieloletnim programem wspierania finansowego gmin w zakresie dożywiania „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” na lata 2014-2020.

Osobom samotnym, starszym, chorym i niepełnosprawnym, które nie są w stanie zabezpieczyć swych potrzeb życiowych we własnym zakresie, udzielane  jest wsparcie  w formie usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych świadczonych w miejscu zamieszkania. Pomoc ta udzielana jest bezpłatnie lub odpłatnie w zależności od dochodu rodziny, co reguluje Uchwała Nr V/24/2015 Rady Gminy Radoszyce z dnia 31 marca 2015r. w sprawie zasad przyznania i odpłatności za usługi świadczone w ramach Ustawy o pomocy społecznej.

W przypadku, gdy pomoc w formie usług opiekuńczych jest niewystarczająca a osoba wymaga opieki całodobowej – przysługuje jej prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej. Tryb kierowania i przyjmowania osób ubiegających się o przyjęcie do domu pomocy społecznej określa Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 sierpnia 2012r. w sprawie domów pomocy społecznej (Dz.U z 2012r. poz. 964), natomiast kwestia odpłatności za pobyt uregulowana jest w ustawie o pomocy społecznej.

Warto wskazać, że rodziny osób korzystających z pomocy społecznej  są zobowiązane w pierwszej kolejności do świadczenia pomocy na ich rzecz. Na obowiązek ten wskazuje zarówno Kodeks rodzinny i opiekuńczy jak i ustawa o pomocy społecznej. W celu ustalenia możliwości udzielania pomocy na rzecz potrzebujących członków rodziny pracownicy socjalni przeprowadzają wywiad, a w drodze umowy ustalana jest wysokość świadczonej przez nich pomocy.